آنچه در باره سامانه مودیان باید بدانید.
ژانویه 10, 2025این بخشنامه مالیاتی و رأی دیوان عدالت اداری به موضوع مالیات بر ارزش افزوده در مناطق آزاد تجاری-صنعتی پرداخته و بر چگونگی اعمال این مالیات در هنگام ورود کالاهای تولیدشده در این مناطق به سرزمین اصلی تأکید دارد. هدف اصلی این قوانین و تصمیمات، شفاف‌سازی نحوه اجرای قانون و حمایت از فعالیت‌های تولیدی در این مناطق است.
- مبنای قانونی و موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰
- مبنای رأی دیوان عدالت اداری
- موضوع شکایت و تصمیمات مرتبط
- نقاط اختلاف و استدلال‌های مخالف
- نتیجه‌گیری و پیامدهای اجرایی
- تأثیرات تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰ بر کسب‌وکار و مناطق آزاد
- جمع‌بندی نهایی بخشنامه موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰
مبنای قانونی و موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰
بر اساس تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰، کالاهایی که از خارج کشور وارد مناطق آزاد تجاری-صنعتی می‌شوند، تا زمانی که در این مناطق باقی بمانند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند. اما در صورت ورود آن‌ها به سرزمین اصلی، مالیات و عوارض مربوطه باید پرداخت شود.
همچنین، کالاهایی که در داخل مناطق آزاد تولید می‌شوند، به عنوان کالاهای تولید داخل محسوب می‌شوند. بنابراین، ورود این کالاها از مناطق آزاد به سرزمین اصلی معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در مبادی گمرکی است.
مبنای رأی دیوان عدالت اداری
هیأت تخصصی مالیاتی-بانکی دیوان عدالت اداری در رأی خود به این موضوع اشاره می‌کند که ورود کالاهای تولیدشده در مناطق آزاد به سرزمین اصلی، ورود کالاهای تولید داخل محسوب شده و مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در گمرک نیست. اما این به معنای معافیت کلی عرضه کالاها در داخل کشور نیست؛ به عبارتی، اگر کالاهایی که در مناطق آزاد تولید شده‌اند، در داخل کشور عرضه شوند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود.
موضوع شکایت و تصمیمات مرتبط
یک شکایت از سوی شخصی به نام آقای بهمن زیردست علیه سازمان امور مالیاتی کشور مطرح شده که درخواست ابطال بخشنامه شماره 200/7971/ص مورخ ۱۴۰۲/۵/۱۰ و رأی شماره 1-201 مورخ ۱۴۰۲/۳/۱۰ شورای عالی مالیاتی را دارد.
این بخشنامه بر اساس استدلال‌های مطرح‌شده، اخذ مالیات از واردکنندگان کالاهای معاف از مناطق آزاد به سرزمین اصلی را فاقد موضوعیت دانسته و اعلام کرده است که این کالاها مشمول پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده نیستند.
نقاط اختلاف و استدلال‌های مخالف
1. تعریف واردات و مالیات بر ارزش افزوده:
- در بند (ب) ماده ۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده، واردات به ورود کالا یا خدمات از خارج از کشور به قلمرو گمرکی کشور یا مناطق آزاد تجاری-صنعتی تعبیر شده است.
- طبق تبصره (۱) بند (الف) ماده ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، برخی کالاها مانند فرآورده‌های گوشتی آبزیان هنگام ورود به کشور مشمول معافیت نیستند و باید ۹ درصد مالیات و عوارض پرداخت کنند.
- سازمان امور مالیاتی، استناد به این مواد قانونی را مبنای عدم دریافت مالیات از کالاهای تولیدی مناطق آزاد در هنگام ورود به سرزمین اصلی قرار داده است.
2. انتقاد از رأی دیوان عدالت اداری و شورای عالی مالیاتی:
- مخالفان این رأی معتقدند که واردات از مناطق آزاد به سرزمین اصلی، طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده به عنوان "واردات" شناخته شده و مشمول مالیات و عوارض می‌شود.
- شورای عالی مالیاتی اما اعلام کرده که این ورود کالاها، عرضه در داخل کشور محسوب شده و مشمول مالیات نیست.
- این تصمیم می‌تواند باعث شود برخی واردکنندگان با انتقال کالاهای خارجی از طریق مناطق آزاد به سرزمین اصلی، از پرداخت مالیات فرار کنند و این موضوع منجر به تضعیف تولیدکنندگان داخلی شود.
3. آسیب به اقتصاد و تولید داخلی:
- استدلال مخالفان این است که اگر کالاهای تولیدشده در مناطق آزاد، بدون پرداخت مالیات وارد کشور شوند، این امر به ضرر تولیدکنندگان داخلی خواهد بود.
- همچنین، این روند می‌تواند زیان مالی برای خزانه عمومی کشور ایجاد کند.
نتیجه‌گیری و پیامدهای اجرایی
بر اساس رأی دیوان عدالت اداری و شورای عالی مالیاتی، ورود کالاهای تولیدشده در مناطق آزاد واردات محسوب نمی‌شود و در نتیجه در مبادی گمرکی مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نیست.
اما این تصمیم مخالفانی دارد که معتقدند عدم اخذ مالیات از این کالاها، زمینه‌ساز دور زدن قانون و آسیب به تولید داخلی خواهد شد.
از منظر کسب‌وکارها، این تصمیم می‌تواند برای شرکت‌هایی که در مناطق آزاد فعالیت می‌کنند، فرصتی برای رقابت بهتر در بازار داخلی ایجاد کند، اما در عین حال، امکان سوءاستفاده برخی از واردکنندگان را نیز افزایش می‌دهد.
تأثیرات تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰ بر کسب‌وکار و مناطق آزاد
1. مزایای بخشنامه موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده
- تولیدکنندگان در مناطق آزاد از پرداخت مالیات در هنگام انتقال کالاها به سرزمین اصلی معاف می‌شوند، که هزینه‌های آن‌ها را کاهش داده و رقابت‌پذیری آن‌ها را افزایش می‌دهد.
- ممکن است سرمایه‌گذاری بیشتری در مناطق آزاد انجام شود.
2. چالش‌های این موضوع:
- احتمال سوءاستفاده از این قانون برای واردات کالاهای خارجی بدون پرداخت مالیات.
- کاهش درآمدهای مالیاتی دولت، که می‌تواند روی بودجه عمومی تأثیر بگذارد.
- تأثیر منفی بر تولیدکنندگان داخلی که کالاهای مشابه را در سرزمین اصلی تولید می‌کنند و باید مالیات پرداخت کنند.
جمع‌بندی نهایی بخشنامه موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰
بخشنامه مورد بحث و رأی دیوان عدالت اداری، ورود کالاهای تولیدشده در مناطق آزاد به سرزمین اصلی را مشمول مالیات بر ارزش افزوده ندانسته است. اما این تصمیم مورد اعتراض برخی افراد و سازمان‌ها قرار گرفته، زیرا ممکن است راهی برای فرار مالیاتی ایجاد کند و تولیدکنندگان داخلی را تحت فشار قرار دهد.
در نتیجه، اصلاح و نظارت بیشتر بر اجرای این قانون، می‌تواند تعادلی بین حمایت از تولید داخلی و تشویق سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد برقرار کند.
