
مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟
نوامبر 29, 2024
آنچه در باره سامانه مودیان باید بدانید.
ژانویه 10, 2025مالیات تکلیفی نوعی از مالیات است، مانند مالیات بر درآمد مشاغل، منتها این نوع از مالیات به درآمد افراد یا شرکتها تعلق میگیرد، اما نکته متمایز آن این است که مسئولیت پرداخت این نوع مالیات به سازمان امور مالیاتی، بر عهده فرد یا نهادی دیگر (به جز شخص مودی) قرار دارد. به بیان ساده، در این نوع مالیات، شخص یا نهادی که پرداختکننده درآمد به مودی است، موظف به کسر مالیات از مبلغ پرداختی و واریز آن به حساب سازمان امور مالیاتی خواهد بود.

انواع مالیات تکلیفی و جزئیات مربوط به آن
1. مالیات تکلیفی اجاره
یکی از پراستفادهترین انواع مالیات تکلیفی، مالیاتی است که بر اجارهبها اعمال میشود. این نوع مالیات عمدتاً توسط شرکتها پرداخت میشود و طبق تبصره ۹ ماده ۵۳ قانون مالیاتهای مستقیم، مستأجر (در صورتی که شخص حقوقی باشد) موظف است قبل از پرداخت اجاره، مالیات مربوطه را محاسبه و کسر کرده و تنها مابقی مبلغ را به موجر پرداخت کند. برای مثال، اگر مبلغ اجاره یک میلیون تومان باشد، ابتدا مالیات تعیینشده کسر شده و باقیمانده به موجر داده میشود.
نکته مهم
این نوع مالیات صرفاً در صورتی تکلیفی است که مستأجر شخص حقوقی باشد. در مواردی که مستأجر شخص حقیقی است، مالیات بر عهده مالک (شخص حقوقی) قرار میگیرد.
2. مالیات تکلیفی حقوق
مالیات بر حقوق یکی از رایجترین انواع مالیات تکلیفی است که کارفرما موظف به کسر آن از حقوق کارکنان است. این فرآیند بر اساس قوانین بودجه سالانه و میزان معافیتهای تعیینشده انجام میشود. مالیات حقوق باید ماهانه محاسبه شده و در پایان هر ماه به همراه لیست حقوق کارکنان به سازمان امور مالیاتی ارسال شود. تأخیر در این فرآیند میتواند منجر به جریمههای مالیاتی گردد.
3. مالیات تکلیفی حقالوکاله
این مالیات بر درآمد وکلایی که در پروندههای حقوقی یا مالیاتی فعالیت میکنند اعمال میشود. تفاوتی ندارد که وکیل دادگستری باشد یا نمایندهای که برای امور مالیاتی وکالتنامه دریافت کرده است؛ در هر صورت، این مالیات باید طبق قوانین مربوطه کسر و پرداخت شود.
4. مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی
بر اساس ماده ۱۰۷ قانون مالیاتهای مستقیم، در مواردی که شخص حقوقی خارجی از داخل ایران درآمدی کسب کند، پرداختکننده وجوه موظف به کسر مالیات و واریز آن تا پایان ماه بعد به اداره مالیاتی است.
5. مالیات تکلیفی مضاربه
مطابق ماده ۱۰۲ قانون مالیاتهای مستقیم، مالیات تکلیفی مضاربه به درآمد حاصل از قراردادهای مضاربه تعلق میگیرد. جزئیات این نوع مالیات در قانون بهوضوح شرح داده شده است.
6. مالیات تکلیفی مؤسسات بیمه
طبق تبصره ۵ ماده ۱۰۹ قانون مالیاتهای مستقیم، شرکتهای بیمه ایرانی موظفاند هنگام تخصیص حق بیمه به نام بیمهگر اتکایی خارجی، دو درصد از مبلغ حق بیمه را بهعنوان مالیات کسر کرده و تا پایان ماه بعد به همراه مشخصات بیمهگر به اداره مالیات ارسال کنند.
7. مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام
بر اساس ماده ۱۴۳ قانون مالیاتهای مستقیم، در هنگام نقل و انتقال سهام، فردی که سهام را منتقل میکند موظف به پرداخت مالیات است. ادارات ثبت و دفاتر اسناد رسمی باید پیش از انجام ثبت یا انتقال، گواهی پرداخت مالیات را دریافت و ضمیمه پرونده کنند.
8. مالیات تکلیفی پزشکان
در سالهای اخیر، سازمان امور مالیاتی سامانهای ویژه پزشکان برای پرداخت مالیات تکلیفی راهاندازی کرده است. بر اساس تبصره ۶ قانون بودجه، مراکز درمانی باید ۱۰ درصد از حقالعمل پزشکان را کسر کرده و به حساب سازمان مالیاتی واریز کنند.
9. مالیات تکلیفی پیمانکاری
این نوع مالیات مربوط به قراردادهای پیمانکاری است و شامل خدمات ارائهشده توسط پیمانکاران به کارفرمایان میشود. کارفرما پیش از پرداخت حقالزحمه پیمانکار، سه درصد از کل مبلغ را بهعنوان مالیات کسر کرده و به اداره مالیات پرداخت میکند.
چه افرادی ملزم به پرداخت مالیات تکلیفی هستند ؟

بر اساس قوانین موجود، تمامی افراد حقیقی و حقوقی ملزم به پرداخت مالیات هستند؛ اما برخی از افراد تحت شرایط خاص، مشمول مالیات تکلیفی میشوند. مالیات تکلیفی نوعی مالیات است که بر درآمد افراد اعمال میشود، اما پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی کشور، به جای مودی اصلی، بر عهده فرد یا نهاد دیگری قرار میگیرد.
برای نمونه، مالیات حقوق یکی از انواع رایج مالیات تکلیفی است. در این حالت، مالیات از حقوق کارگر کسر میشود، اما مسئولیت ارسال اظهارنامه مالیاتی و پرداخت این مبلغ به اداره مالیات، به عهده کارفرما است. مالیات تکلیفی به انواع مختلفی تقسیم میشود که در ادامه به معرفی و بررسی آنها خواهیم پرداخت.
نحوه محاسبه و درصد مالیات تکلیفی

یکی از سوالات رایج در مورد مالیات تکلیفی این است که درصد آن چقدر است؟ باید گفت که میزان و نحوه محاسبه مالیات تکلیفی بسته به نوع مالیات و شرایط اشخاص حقیقی یا حقوقی، متفاوت است. قانونگذار برای هر دسته از مالیاتهای تکلیفی، درصد مشخصی را تعیین کرده که لازم است بر اساس قوانین مربوطه محاسبه و اعمال شود.
به کارفرمایان و افرادی که مسئول پرداخت این نوع مالیات هستند، پیشنهاد میشود برای اطمینان از دقت در محاسبات و کاهش احتمال خطا، از مشاوران مالیاتی باتجربه کمک بگیرند. استفاده از تخصص این مشاوران میتواند به شما کمک کند تا ضمن رعایت قوانین، از مشکلات احتمالی در پرداخت مالیات نیز جلوگیری کنید.
نحوه پرداخت مالیات تکلیفی

شیوه پرداخت مالیات تکلیفی بسته به نوع گروه مشمول، متفاوت است. برخی از این گروهها امکان پرداخت مالیات خود را از طریق سامانههای آنلاین دارند، در حالی که گروههای دیگر باید برای انجام مراحل پرداخت، اسناد و مدارک مورد نیاز را همراه داشته و به اداره مالیات مراجعه کنند. پس از حضور در نزدیکترین اداره مالیاتی، با دریافت فیش مربوطه میتوان مراحل پرداخت مالیات تکلیفی را تکمیل کرد.
جریمههای مربوط به عدم پرداخت مالیات تکلیفی

بر اساس قانون، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که مسئول پرداخت مالیات مودیان هستند، در صورت عدم انجام این وظیفه با جریمه مواجه خواهند شد. مبلغ جریمه برابر با ۱۰ درصد از مالیات پرداختنشده است و علاوه بر آن، برای هر ماه تأخیر در پرداخت، ۲.۵ درصد به این جریمه اضافه میشود.
نکته قابل توجه این است که این جریمه حتی در صورتی که مالیات از مودی اصلی دریافت نشده باشد، همچنان اعمال خواهد شد. همچنین، در شرایط خاص، اگر سازمان امور مالیاتی از فرد متخلف شکایت کند، امکان صدور حکم حبس تعزیری بین ۶ ماه تا ۲ سال نیز وجود دارد. رعایت دقیق مقررات مالیاتی میتواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند.