بستن حسابها در حسابدار به چه معناست؟
بستن حساب ها به معنی صفر کردن مانده هر حساب می باشد. که این کار با بستانکار کردن مانده نهایی حسابهای باماهیت بدهکار و یا بدهکار کردن مانده نهایی حسابهای باماهیت بستانکار طی اسناد حسابداری انجام می شود.
حسابداران هر بنگاه اقتصادی در طی فعالیت خود، وظایف متعددی را برای رسیدن به اهداف مدیران ایفا میکنند . که از ابتدا به ثبت و طبقه بندی اطلاعات خام شرکت می پردازند تا در نهایت پس از تهیه و تنظیم آن اطلاعات ، گزارشات مالی را تهیه و به مدیران و ذینفعان شرکت ارائه می نمایند.
بستن حساب ها ازجمله وظایف مهم حسابداران شرکت هاست. هر یک از خدمات حسابداری مانند بستن حساب ها ، تهیه گزارشات مالی ، تهیه و تحریر دفاتر قانونی و… باید طی یک دوره زمانی خاص( دوره مالی) انجام شوند .

مفهوم بستن حساب ها در حسابداری :
عملیات حسابداری به دو دسته تقسیم می شود . در دسته اول عملیاتی همچون جمع آوری اطلاعات ، تجزیه و تحلیل داده ها ، ثبت اسناد حسابداری ، انتقال اطلاعاتاز اسناد حسابداری به دفاتر قانونی و… که طی یک دوره مالی یا پایان دوره مالی انجام می شود و دسته دوم شامل عملیاتی مانند بستن حساب های موقت و دائمی است که در پایان سال مالی یا بعد از پایان سال مالی انجام می شود .
بستن حساب ها از آن دسته عملیاتی می باشد که در پایان دوره مالی یا در طول سال مالی انجام می شود.
انواع حساب ها:
حساب های موقت ( سود و زیانی )
به حساب هایی حساب سود و زیان یا موقت گفته می شود که مانده آن حساب مربوط به یک دوره مالی میباشد . که در واقع مانده حساب های موقت در پایان یک دوره مالی صفر و قابل انتقال به دوره مالی بعد نمی باشد . مانند حساب های فروش ، درآمد ، هزینه و…
حساب های دائم ( ترازنامه ای )
به حساب هایی حساب ترازنامه ای یا دائم گفته می شود که مانده آن حساب فقط به یک دوره مالی مربوط نمی شود و مانده آن به دوره های مالی بعد منتقل می گردد . مانند حساب های بانکی
حساب های مخلوط
حساب های مخلوط همانطور که از اسمش پیداست به ترکیبی از حساب دائمی و موقت گفته می شود . در انتهای سال مالی حساب های مخلوط با توجه به شرایط به حساب های موقت و حساب های دائم تبدیل شده و سپس حساب موقت یا دایم بسته می شود .
علت بستن حساب ها:
- اول محاسبه سود و زیان و مقایسه عملکرد سنواتی شرکت ها می باشد.
- دوم همینطور گزارش های مربوط به درآمد، سود و زیان و محاسبه مالیات توسط وزارت دارایی، در دوره های یک ساله محاسبه می شود. منظور همان صورت ای مالی است.
برای بررسی حساب ها ، محاسبه سود و زیان و هم چنین تهیه گزارش های مالی سالانه ، حسابها باید توسط حسابدار در پایان هر دوره مالی ، بسته شود .که طی دو مرحله عملیات بستن حساب ها انجام میگردد . در مرحله اول عملیات بستن حسابهای موقت و محاسبه سود و زیان انجام میشود . و در مرحله دوم حساب های دائم بسته می شوند .
پس علل بستن حساب ها:
- بر اساس فرض دورهء مالی عمر واحد های اقتصادی به دوره های مساوی تقسیم می شود، که به هر یک از این دوره ها یک دوره مالی میگویند. که معمولا هر دوره مالی از فروردین آن سال تا پایان اسفند ماه همان سال به طول می انجامد.در پایان هردوره مالی عده ای علاقه مند هستند تاحاصل عملکرد (سود وزیان) یک سال گذشته واحد اقتصادی را قضاوت و ارزیابی کنند ، به همین منظور صورت های مالی برای آن واحد های اقتصادی تهیه میشود که بر این اساس مانده حسابهایی که بیانگر عملکرد واحد اقتصادی طی سال مالی بوده اند باید صفر شوند تا از ابتدای دوره مالی بعد با مانده صفر و به منظور اندازه گیری عملکرد واحد اقتصادی در دورهء مالی جدید شروع به تغییر کنند.
- واحدهای اقتصادی ملزم هستند تا بر اساس قوانین و مقررات مربوط به نحوه نگهداری دفاتر قانونی، که از سوی سازمان امور مالیاتی کشور در قالب یک آیین نامه تهیه و ابلاغ شده است، برای هر دوره مالی از دفاتر مالی جدید استفاده کنند. بر همین اساس ، سایر حساب ها در دفاتر سال مالی جاری بسته می شوند تا به دفاتر سال مالی بعد منتقل شوند.
زمان بستن حساب ها:
الف. طی دوره مالی
به عنوان مثال مانده حساب برخی از مشتریان به دلایلی مانند عدم پرداخت بدهی یا عدم ادامه همکاری با شرکت یا ارائه تخفیف بابت مانده حساب در طی سال مالی بسته می شود یعنی مانده بدهی آنها به مطالبات سوخت شده و یا سرفصل متناسب با آن منتقل می شود. به عنوان مثال آقای احمدی (مشتری شرکت) مبلغ 2.000.000ریال به شرکت بدهکار است و این مبلغ باید به عنوان تخفیف برای وی در نظر گرفته شده و حساب او بسته شود. ثبت حسابداری مربوط به این رویداد به شرح زیر است:
تخفیفات فروش2.000.000
حسابهای دریافتنی تجاری2.000.000
ب. پایان دوره مالی
این مورد مفصلتر و پیچیدهتر از بستن حسابها در طی دوره مالی است که برای مشخص کردن سود و زیان دوره مالی و هم چنین انتقال مانده حسابهای دائم به دوره مالی بعدی و صدور سند افتتاحیه، انجام میشود.
بستن حسابها در پایان دوره مالی با در نظر گرفتن نوع آن که حسابهای موقت (سود و زیانی)، مخلوط و دائمی هستند (ترازنامهای) انجام میشود. برای بستن حسابهای پایان سال ابتدا باید مانده همه حسابهای موقت با یک حساب دائم بسته شود و پس از آن مانده همه حسابهای دائمی بسته شده و با عنوان افتتاحیه به دوره مالی بعدی منتقل شود.
چگونگی بستن حساب های موقت در پایان سال
برای بستن حسابهای موقت باید از یک حساب موقت واسطه به نام حساب “خلاصه سود و زیان” استفاده کنیم.
مرحله اول – بستن حساب درآمد یا فروش
مانده حساب درآمد/ فروش بدهکار و به همان مبلغ خلاصه سود و زیان بستانکار میشود:
درآمد/فروش (با ماهیت بستانکار ) بد ****
خلاصه سود و زیان بس ****
مرحله دوم – بستن حساب هزینه
معادل جمع کل هزینهها، خلاصه سود و زیان بدهکار و هزینهها بستانکار میشود: (هزینه ها ماهیت بدهکار دارند )
خلاصه سود و زیان بد ****
هزینه حقوق و دستمزد ****
هزینه اجاره ****
هزینه تعمیر و نگهداری ****
مرحله سوم – بستن حساب خلاصه سود و زیان
ثبت بستن حساب خلاصه سود و زیان با فرض مانده بستانکار، با بدهکار کردن حساب خلاصه سود و زیان و بستانکار کردن حساب ” سود(زیان) انباشته ” انجام میشود:
خلاصه سود و زیان ****
سود (زیان) انباشته ****
مرحله چهارم – بستن حسابهای دائمی در پایان سال مالی
قبل از بستن حسابهای دائمی (صدور سند اختتامیه) ابتدا باید ذخیره مالیات، اندوخته قانونی و سایر موارد نیز شناسایی و ثبت گردد. روش انجام هر یک از موارد به این شرح است:
پس از انجام دو مرحله فوق مانده حساب خلاصه سود و زیان باید به حساب “سود(زیان) انباشته” بسته شود.
- نکته ۱: در برخی کتب و سایتها بیان شده که حساب خلاصه سود و زیان مستقیما به حساب سرمایه بسته میشود.اما در این خصوص باید این مهم را در نظر گرفت که خلاصه سود و زیان به حساب “سود(زیان) انباشته بسته میشود و دلیل آن هم امکان گزارش گیری دقیق میزان سود یا زیان هر سال و هم چنین نیاز به ثبت صورتجلسه مجمع شرکت یا واحد اقتصادی در اداره ثبت شرکتها در خصوص تغییر در سرمایه است و بدون انجام مراحل قانونی نمیتوان گردشی در حساب سرمایه ثبت نمود.
- نکته ۲: مانده بستانکار حساب خلاصه سود و زیان نشان دهنده سود در سال مالی و مانده بدهکار نشان دهنده زیان در سال مالی است.
روش محاسبه میزان مالیات:
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، نرخ مالیات عملکرد معادل ۲۵% سود خالص است. قبل از محاسبه ذخیره مالیات عملکرد باید با در نظر گرفتن قانون مالیاتهای مستقیم مواردی همچون درآمدهای معاف از مالیات و همچنین هزینههای مربوط به درآمدهای معاف از مبلغ سود کنار گذاشته شود و همچنین سایر موارد نیز رعایت گردد.
با فرض اینکه اینکه میزان سود سال مربوطه معادل 300.000.000 ریال است مالیات متعلقه به شرح زیر محاسبه و ثبت حسابداری آناین گونه انجام می شود:
75.000.000 = ۲۵% * 300.000.000
سود (زیان) انباشته 75.000.000
ذخیره مالیات عملکرد 75.000.000
- نکته: میزان ذخیره در نظر گرفته شده به صورت علی الحساب بوده و مبلغ دقیق آن پس از رسیدگی به اسناد و مدارک توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می شود.
سود (زیان) انباشته 45.000.000
اندوخته قانونی 15.000.000
اندوخته احتیاطی 30.000.000
- نکته: مبنای محاسبه اندوختهها، میزان سود خالص قبل از کسر ذخیره مالیات است.
مانده این حسابها به همراه سایر حسابهای دائمی به صورت مستقیم به دوره مالی بعد منتقل میشود. برای این کار از حساب “تراز اختتامیه” استفاده میکنیم. بدین صورت که تمام حسابهای دائم که دارای مانده بستانکار هستند را بدهکار کرده و حساب تراز اختتامیه را بستانکار میکنیم. سپس تراز اختتامیه را معادل مانده حسابهای با مانده بدهکار، بدهکار می کنیم و همه حسابهای دارای مانده بدهکار را بستانکار میکنیم:
سرمایه *****
اندوخته قانونی *****
اندوخته احتیاطی *****
سود (زیان) انباشته *****
حسابهای پرداختنی تجاری ****
سایر حسابهای پرداختنی *****
ذخیره مالیات *****
ذخیره استهلاک *****
تراز اختتامیه *****
بستن حساب های دائمی با مانده بستانکار
تراز اختتامیه ****
موجودی نقد و بانک *****
حسابهای دریافتنی تجاری *****
سایر حسابهای دریافتنی *****
داراییهای ثابت *****
بستن حساب های دائمی با مانده بدهکار