
مالیات تکلیفی چیست؟
دسامبر 13, 2024
بخشنامه موضوع تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰
فوریه 10, 2025سازمان امور مالیاتی کشور برای تسهیل ثبتنام و گزارشدهی درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، سامانهای به نام سامانه مودیان ایجاد کرده است. این سامانه برای تمامی اشخاص حقوقی (مانند شرکتها، سازمانها، نهادها و مؤسسات که اعضای آنها بهطور مشترک برای یک هدف تلاش میکنند و دارای حقوق و وظایف قانونی در جامعه هستند) و اشخاص حقیقی (افراد انسانی که در جامعه مسئولیتها و حقوقی بر عهده دارند) ضروری است.
تمامی اشخاص، اعم از حقیقی یا حقوقی، که از فعالیتهایی نظیر ارائه خدمات، فروش کالا، اجاره املاک، خرید و فروش سهام و بورس، یا فعالیتهای اینترنتی درآمد کسب میکنند، ملزم به ثبتنام در این سامانه و گزارشدهی درآمد خود هستند.
اتصال به سامانه مودیان از طریق شرکتهای مورد اعتماد و نرمافزارهای حسابداری انجام میشود. افراد و کاربران میتوانند با خرید سامانه مودیان مالیاتی، فرآیند گزارشدهی خود را بهصورت دقیق و سازماندهیشده انجام دهند.

تاریخچه سامانه مودیان
یکی از اهداف کلیدی سازمان امور مالیاتی کشور از طراحی و اجرای سامانه مودیان، مقابله با فرار مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی است. این سامانه در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۸ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و تحت عنوان قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی معرفی شده است.
این قانون شامل ۶ فصل، ۲۹ ماده و ۲۸ تبصره بوده و بهصورت یک سیستم برخط برای نظارت دقیقتر بر درآمدها و مالیاتها طراحی شده است. هدف اصلی آن شفافیت بیشتر در امور مالیاتی و افزایش عدالت مالیاتی در سطح کشور است. سامانه مودیان از مهر ماه ۱۴۰۱ به صورت اجرایی در آمده.
اشخاص مشمول در سامانه مودیان
با اجرای سامانه مودیان از مهرماه ۱۴۰۱، بسیاری از صاحبان مشاغل و کسبوکارها در مورد ثبتنام و عضویت در این سامانه با ابهاماتی مواجه شدهاند. یکی از مهمترین سوالات آنها این است که چه افرادی مشمول این قانون هستند و چه کسانی نیازی به ثبتنام در سامانه ندارند.
بر اساس بند ج ماده ۱ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی، گروههایی که ملزم به ثبتنام در این سامانه هستند بهطور شفاف تعیین شدهاند. طبق این ماده، تمامی مشاغل صنفی و غیرصنفی، اشخاص حقوقی و صاحبان کسبوکارهایی که در بخشهای ۴ و ۵ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول این قانون هستند، باید در سامانه مودیان ثبتنام کنند.
بهصورت خلاصه، مشمولین این قانون شامل موارد زیر هستند:
- اشخاص حقیقی شاغل: افرادی که خود صاحب شغل یا کسبوکار هستند.
- اشخاص حقوقی: شرکتهای ثبتشده که دارای کد اقتصادی هستند؛ مانند شرکتهای سهامی (عام و خاص)، شرکتهای با مسئولیت محدود، شرکتهای تضامنی و تعاونیها.
- افراد حقیقی یا حقوقی با درآمدهای خاص: افرادی که منبع درآمد آنها شامل اجاره املاک، حقوق، یا فروش کالا و خدمات است.
- مؤسسات خیریه و بنیادهای غیرانتفاعی: سازمانهایی که فعالیتهای غیرتجاری و غیرانتفاعی انجام میدهند.
- تجار و کسبوکارهای مستقر در مناطق ویژه اقتصادی: افرادی که در این مناطق به فعالیتهای تجاری مشغول هستند.

این تقسیمبندی به صاحبان کسبوکار کمک میکند تا بدانند آیا ملزم به ثبتنام در سامانه مودیان هستند یا خیر.
جریمههای مربوط به عدم عضویت در سامانه مودیان
سازمان امور مالیاتی کشور میزان و نوع جریمه برای افرادی که قوانین سامانه مودیان را رعایت نمیکنند، تعیین کرده است. اشخاصی که از ثبتنام در این سامانه خودداری کنند، مشمول جریمهای معادل ۱۰ درصد از درآمد خود یا دو میلیون تومان خواهند بود. در صورتی که ۱۰ درصد از درآمد آنها بیش از دو میلیون تومان باشد، موظف به پرداخت مبلغ بالاتر بهعنوان جریمه هستند.
در اغلب موارد، متخلفان ملزم به پرداخت ۱۰ درصد از درآمد خود میشوند. علاوه بر جریمه مالی، این افراد از امتیازاتی مانند بخشودگی جرائم، تخفیفها، مشوقهای مالیاتی و امکان تقسیط مالیات محروم میشوند. همچنین، عدم رعایت این قانون باعث میشود که آنها بهعنوان مودی بدحساب شناخته شوند، که میتواند تأثیر منفی در سابقه مالیاتیشان داشته باشد.
پایبندی به قوانین سامانه مودیان، علاوه بر اجتناب از جریمه، به شفافیت مالی و بهبود روابط مالیاتی کمک میکند.

الزامات ارسال صورتحساب در سامانه مودیان و جریمههای مربوطه
مودیان مالیاتی موظفاند تمامی صورتحسابهای فروش خود را در سامانه مودیان ثبت و ارسال کنند. این اقدام به سازمان امور مالیاتی این امکان را میدهد که بهراحتی بر تراکنشهای مالی نظارت داشته و مالیات واحدهای صنفی را با دقت بیشتری محاسبه و تعیین کند.
در صورتی که مودیان در ارسال صورتحساب الکترونیکی کوتاهی کنند یا تمام فاکتورهای خود را در سامانه بارگذاری نکنند، مشمول جریمه خواهند شد. میزان جریمه برای این تخلف، برابر است با ۱۰ درصد از درآمد مودی یا دو میلیون تومان (هرکدام که بیشتر باشد).
رعایت قوانین ارسال صورتحساب نهتنها از تحمیل جریمه جلوگیری میکند، بلکه به شفافیت مالیاتی و جلوگیری از مشکلات احتمالی در تعامل با سازمان امور مالیاتی کمک خواهد کرد.

جمع بندی
سامانه مودیان که با هدف شفافیت مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی راهاندازی شده است، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی را ملزم به ثبتنام و ارائه گزارشهای مالی خود کرده است. این سامانه بهصورت برخط فعالیت میکند و قوانین مرتبط با آن شامل مواردی نظیر ارسال صورتحسابهای الکترونیکی، محاسبه مالیات بر اساس تراکنشها، و تعیین جریمه برای تخلفات مالیاتی است. افرادی که از ثبتنام یا ارسال صورتحساب خودداری کنند، با جریمههایی معادل ۱۰ درصد از درآمد یا مبلغ دو میلیون تومان (هرکدام بیشتر باشد) مواجه خواهند شد. همچنین، این افراد از مزایایی نظیر بخشودگی جرائم، تخفیفات، و امکان تقسیط مالیات محروم شده و بهعنوان مودی بدحساب شناخته میشوند.
از سوی دیگر، مشمولین این سامانه شامل صاحبان مشاغل، شرکتهای ثبتشده، تجار در مناطق ویژه اقتصادی، و حتی مؤسسات غیرانتفاعی میشوند. رعایت قوانین سامانه مودیان برای ثبت و گزارش دقیق تراکنشها، علاوه بر کاهش احتمال جریمه، موجب بهبود سابقه مالیاتی و ایجاد اعتماد میان مودیان و سازمان امور مالیاتی خواهد شد. بهرهگیری از مشاوران مالیاتی نیز میتواند در محاسبه صحیح مالیات و جلوگیری از اشتباهات، نقشی مؤثر ایفا کند.